Kamienie syntetyczne zostały stworzone przez człowieka na wzór swoich naturalnych odpowiedników. Właściwości chemiczne i fizyczne kamienia syntetycznego są takie same lub zbliżone do tego samego kamienia występującego w naturze.
Kamienie powstające na drodze syntezy, są zazwyczaj “idealne”, nie mają żadnych inkluzji ani zarysowań, posiadają intensywny, powtarzalny kolor i perfekcyjny szlif.
Pierwsze kamienie syntetyczne powstały już w XIX wieku, kiedy w laboratorium udało się opracować syntezę korundu (rubinów i szafirów). Od tego czasu, wraz z rozwojem technologii, popularność kamieni syntetycznych ciągle rosła. W dzisiejszych czasach prawdopodobnie nie ma kamienia naturalnego, którego nie da się otrzymać na drodze syntezy. Początkowo wyceniane na równi z naturalnymi diamentami, dziś stały się tak popularne, że można je już produkować w bardziej przystępnych cenach.
Kamień sztuczny różni się od kamienia syntetycznego, tym, że nie posiada swojego naturalnego odpowiednika. Tym samym ma całkowicie nowe, odmienne cechy fizyczne i chemiczne, ale kamienie takie zostają zakwalifikowane jako kamienie jubilerskie.
Typowym przykładem kamienia sztucznego może być cyrkonia, mogąca imitować różne kamienie szlachetne lub moissanit, będący sztucznym odpowiednikiem diamentu.
Tylko doświadczona osoba, uzbrojona w lupę lub mikroskop, potrafi odróżnić te dwa rodzaje kamieni. W takim przypadku ocenie poddawane są inkluzje i ogólna wewnętrzna budowa kamienia. Sytuacja wygląda nieco inaczej w przypadku kamieni podobnych do diamentów. Wtedy taką ocenę można uzyskać jedynie przez dobrze wyposażone laboratoria gemmologiczne, które za pomocą profesjonalnego sprzętu oceniają czy mamy do czynienia z prawdziwym diamentem czy z jego imitacją. Dlatego ważne, żeby podczas zakupu biżuterii z diamentem otrzymać certyfikat potwierdzający jego autentyczność.
W jubilerstwie dopuszczalnymi praktykami są również wszelkiego rodzaju zabiegi poprawiające jakość kamieni, oczywiście przeprowadzane przez ekspertów ( na przykład olejowanie szmaragdów czy wygrzewanie rubinów do trwałej poprawy kolorów). Na rynku jubilerskim około 90% kamieni poddawanych jest drobnym poprawkom, żeby wyglądały jak najpiekniej w oczach klienta.